Przypomnienie wybranych pojęć i sformułowań

Pozycja zawodowa nauczyciela

  • Dokształcanie nauczycieli to proces nabywania dodatkowych kwa­lifikacji lub uzupełniania wykształcenia poprzez studia licencjackie, studia magisterskie, studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne.
  • Doskonalenie nauczycieli to nabywanie nowych umiejętności i wiedzy w celu lepszego wykonania zadań na stanowisku, do którego nauczyciel posiada już odpowiednie kwalifikacje: szkolenia, kursy, lekcje otwarte, konferencje metodyczne, seminaria, warsztaty.
  • Standardy jakości pracy szkoły to przyjęte i akceptowane przez społeczność szkolną oczekiwania względem różnych aspektów pracy szkoły.
  • Mierzenie jakości to porównywanie stanu oczekiwanego w szko­le ze stanem istniejącym w rzeczywistości.

Organizacja pracy szkoły

  • Organy zarządzające szkołami (zewnętrzne):
    • organ prowadzący (jednostki samorządu terytorialnego),
    • organ nadzoru pedagogicznego (kurator oświaty).
  • Organy szkolne:
    • dyrektor szkoły,
    • rada pedagogiczna,
    • rada szkoły,
    • rada rodziców,
    • samorząd uczniowski.
  • Statut szkoły, opracowany przez radę pedagogiczną, uchwala rada szkoły lub rada pedagogiczna, jeżeli rada szkoły nie została powołana. Statut winien określać w szczególności:
    • nazwę i typ szkoły oraz jej cele i zadania,
    • organ prowadzący szkołę,
    • organy szkoły oraz ich kompetencje,
    • organizację szkoły,
    • zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników szkoły,
    • zasady rekrutacji uczniów,
    • prawa i obowiązki uczniów.
      Statut opracowuje się zgodnie z ramowym statutem szkoły wydanym przez MEN. Załącznikami do statutu są regulaminy organów szkolnych.
  • Obowiązek szkolny rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat i trwa do ukończenia gimnazjum (maks. do 18. roku życia). Dziecko może być przyjęte do szkoły o jeden rok wcześniej. W uzasadnionych przypadkach spełnienie przez dziecko obowiązku szkolnego może być odroczone o jeden rok, a w przypadku dzieci zakwalifikowanych do kształcenia specjalnego o 3 lata. Decyzje takie podejmuje dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
  • Obowiązek nauki dotyczy osoby niepełnoletniej, która ukończyła gimnazjum. Osoba taka powinna uczyć się w formach szkolnych lub pozaszkolnych do 18. roku życia.

Proces nauczania

  • Zajęcia edukacyjne – to zajęcia o charakterze dydaktyczno-wy­chowawczym, w toku których odbywa się nauczanie przedmiotów i bloków przedmiotowych, realizacja ścieżek edukacyjnych lub kształcenie zintegrowane.
  • Blok przedmiotowy to zintegrowane nauczanie treści i umie­jętności z różnych dziedzin wiedzy, realizowanych w toku jednolitych zajęć edukacyjnych.
  • Ścieżka edukacyjna to zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania różnych przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub postaci odrębnych zajęć.
  • Kształcenie zintegrowane to system nauczania w kl. I–III sześcioletniej szkoły podstawowej.
  • Etap edukacyjny to odpowiedni okres kształcenia o wyróż­nio­nych celach, stanowiący całość dydaktyczną:
    • Etap I – klasy I–III szkoły podstawowej,
    • Etap II – klasy IV–VI szkoły podstawowej,
    • Etap III – gimnazjum.
  • Ramowy plan nauczania ustalony przez MEN zawiera wykaz zajęć edukacyjnych dla poszczególnych etapów kształcenia oraz liczbę godzin przeznaczonych na ich realizację.
  • Szkolny plan nauczania ustala dyrektor szkoły na podstawie ramowego planu nauczania. Są to ostatecznie ustalone siatki godzin dla poszczególnych oddziałów.
  • Rozkład materiału na dany rok opracowuje nauczyciel danego przedmiotu opierając się na realizowanym programie nauczania, a także uwzględniając ostatecznie przydzieloną liczbę godzin.
    Dobry rozkład materiału zawierać powinien przynajmniej:
    • tematy poszczególnych lekcji,
    • cele lekcji,
    • metody, formy i środki dydaktyczne,
    • tematy lekcji powtórzeniowych.
  • Indywidualny program to proces kształcenia ucznia zdolnego, oparty o zmodyfikowany program jednego lub kilku przedmiotów dopuszczonych do użytku szkolnego.
  • Indywidualny tok nauki to proces kształcenia w innym systemie niż klasowo-lekcyjny. Może on być też połączony z odmiennym cyklem klasyfikowania i promowania.
  • Dokumentacja przebiegu nauczania prowadzona przez wychowawców, nauczycieli i katechetów:
    • dzienniki lekcyjne,
    • dzienniki zajęć,
    • arkusze ocen.
  • Program wychowawczy opisuje w sposób całościowy cele, treści i działania szkoły w zakresie wychowania uczniów. Powinien on być spójny ze szkolnym zestawem programów nauczania. Nauczyciele mają obowiązek realizować program wychowawczy danej szkoły. W związku z tym dyrektor może wymagać m.in. opracowania przez wychowawców klas planów pracy, które będą planami realizacyjnymi w stosunku do programu wychowawczego. Program jest uchwalany przez radę pedagogiczną po zasięgnięciu opinii rady rodziców i sa­morządu uczniowskiego. Powinien on być udostępniony wszystkim członkom społeczności szkolnej.